Zwrotne przeniesienie prawa własności nieruchomości to mechanizm, w którym własność nieruchomości zostaje czasowo przeniesiona (najczęściej na wierzyciela), a po spełnieniu określonych warunków (zwykle spłacie zobowiązania) wierzyciel zobowiązuje się powrotnie przenieść własność na pierwotnego właściciela. Zwrotne przeniesienie prawa własności nieruchomości jest najczęściej wykorzystywane jako forma zabezpieczenia wierzytelności (tzw. przewłaszczenie na zabezpieczenie). Własność nieruchomości przechodzi na wierzyciela, ale równocześnie w umowie przewiduje się zobowiązanie do jej zwrotnego przeniesienia na dłużnika po wywiązaniu się przez niego ze świadczenia lub gdy zabezpieczona wierzytelność wygaśnie (dług zostanie spłacony).
Do ważności zarówno pierwotnej umowy przenoszącej własność, jak i zwrotnej umowy przenoszącej własność, wymagana jest forma aktu notarialnego. Z chwilą zawarcia umowy własność nieruchomości przechodzi na wierzyciela bezwarunkowo, ale wierzyciel jest zobowiązany do dokonania powrotnego przeniesienia, jeśli zostanie spełniony określony warunek umowy. W razie niewywiązania się przez wierzyciela ze zobowiązania do powrotnego przeniesienia własności po spełnieniu przez dłużnika warunków umowy, uprawniony może dochodzić tego roszczenia na drodze sądowej (np. przez żądanie złożenia odpowiedniego oświadczenia woli w zastępstwie strony). Jest to powództwo o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności nieruchomości na rzecz uprawnionego. Sąd, po stwierdzeniu, że warunki do zwrotnego przeniesienia zostały spełnione, wydaje wyrok zastępujący oświadczenie woli strony zobowiązanej. Wyrok ten stanowi podstawę do ujawnienia zmiany własności w księdze wieczystej nieruchomości przez sąd wieczystoksięgowy.
Kluczowe jest odpowiednie zabezpieczenie roszczenia o zwrotne przeniesienie własności – należy dokonać wpisu takiego roszczenia w dziale III księgi wieczystej nieruchomości. Taki wpis wzmacnia ochronę prawną uprawnionego i uniemożliwia nieuczciwe rozporządzenie nieruchomością przez aktualnego właściciela. Jeżeli wpis ten istnieje, uniemożliwia on przeprowadzenie skutecznej egzekucji z nieruchomości na rzecz innych wierzycieli bez uszanowania prawa osoby uprawnionej do zwrotnego przeniesienia własności.
Wpis zaktualizowano dnia 22 września 2025 r.
Bezpłatne porady: poczta@pamietnikwindykatora.pl